W dniu 20 marca 2025 r. wysłuchaliśmy wykładu prof. UAM dr hab. Anity Napierały. Temat wykładu: „O doświadczeniu biedy w Polsce międzywojennej na podstawie przekazów prasowych, wspomnień i listów”.
W pierwszej części wykładu dowiedzieliśmy się, że w ostatnich latach panuje moda na książki reportażowe koncentrujące się na doświadczeniach, perspektywach, losach ludzi z niższych warstw społecznych: chłopów, robotników, kobiet.
Do najpopularniejszych książek traktujących o ludowej historii Polski należą:
- „Ludowa historia Polski” – Adama Leszczyńskiego 2020 r.,
- „Pańszczyzna” – Kamila Janickiego 2021 r.,
- „Służące do wszystkiego” – Joanna Kuciel-Frydryszak 2018 r.,
- „Chłopki” – Joanna Kuciel-Frydryszak 2023 r.
Dwie ostatnie książki przedstawiają ciężkie życie kobiet doświadczających biedy w Polsce międzywojennej w oparciu o przekazy prasowe, wspomnienia, listy i pamiętniki. Książka „Chłopki” osiągnęła status bestsellera, do tej pory sprzedało się ponad pół miliona egzemplarzy książek.
W dalszej części wykładu Profesor Anita Napierała skupiła się na relatywnośći biedy, ubóstwa i nędzy. Ubóstwo niższych warstw społecznych uwarunkowane było różnymi czynnikami: rozwarstwieniem społecznym, nierównościami regionalnymi /A i B/, industrializacją, wielkim kryzysem i deflacją /1929-1935/, zbrojenia.
Symbolami biedy w Polsce międzywojennej mogą być:
- buty /ich brak/,
- cukier „krzepi”,
- węgiel – bieda-szyby.
W czasie kryzysu w Polsce na wsi było 5,5 mln ludzi bez pracy.
Drugą część wykładu Pani Profesor poświęciła pamiętnikowi Marii Rataj „Zaułki grzecznego miasta”, poznanianki, która spisała swoje nieszczęśliwe dzieciństwo. Tekst wspomnień autorka ukończyła w 1956 roku. Pierwsze wydanie w 1962 r. W 2020 roku uchwałą Rady Poznania nazwano skwer na Wildzie imieniem Marii Rataj.
W trzeciej części wykładu poznaliśmy kilka faktów z życia naszego miasta, które w latach trzydziestych liczyło ok. 4 tys. mieszkańców. Były przytoczone wspomnienia ś.p. Teofila Śmierzchalskiego dotyczące życia codziennego z omawianego okresu.
Wykład prof. Anity Napierały był niezwykle interesujący, atrakcyjny w przekazie, bo wzbogacony ilustracjami, fragmentami wspomnień, pamiętników i listów.
E. A.
